فیلم ای .تی و اهمیت خیال پردازی در دوران کودکی؛ تا ابد بچه نیستیم - وبلاگ اخبار و رویدادها

به گزارش وبلاگ اخبار و رویدادها، در طول شش دهه گذشته، استیون اسپیلبرگ با ساختن آثار متعدد و فراموش نشدنی، به یکی از فیلم سازان پرکار و معتبر دنیا سینما تبدیل شده است و با وجود آثار ماندگاری مثل آرواره ها، برخورد نزدیک از نوع سوم، پارک ژوراسیک، لیست شیندلر، نجات سرباز رایان، اگر می تونی منو بگیر، جنگ دنیاها و داستان وست ساید در کارنامه او، می توان چرایی این اتفاق را به چشم دید. این کارگردان در ارائه تجارب سینمایی که موضوع آن با شخصیت هاست و از نظر احساسی بسیار غنی و بی مقدار رضایت بخش هستند، تخصص دارد. اما با وجود تمام آثار ماندگاری که نام اسپیلبرگ در شناسنامه شان وجود دارد، فیلمی هست که بیش از هر اثر دیگری، هنوز هم به شکل حیرت انگیزی، عصاره منحصر به فردی است از هویت این کارگردان به عنوان قصه گویی باریک بین: ای .تی: موجود فرازمینی.

شبیه دیگر آثار اسپیلبرگ در دهه 70 و اوایل دهه 80، ای .تی یک فیلم ژانر است که ریشه در روایت علمی تخیلی ای عامه پسند و ماندگار دارد. شروع ساخت این فیلم به عنوان دنباله ای برای برخورد نزدیک از نوع سوم، حال و هوایی داشت که موضوع آن با آدم فضایی بود و عنوان ابتدایی آن آسمان های شب بود. اما آسمان های شب مدام با وقفه روبه رو می شد، به این علت که اسپیلبرگ در تقلا برای یافتن جاذبه ای دوست داشتنی برای داستان خود بود، آنچنان که در مستند فوق العاده ی سوزان لیسی یعنی اسپیلبرگ می توان شاهد آن بود تا اینکه او با ملیسا متیسن در نقش نویسنده همراه شد و فیلم را با داستانی که همراه با برخوردی مهربانانه تر با آدم فضایی ها بود، بازسازی کرد اما هنرنمایی اصلی که ای .تی را به اثری ماندگار و فراموش نشدنی که امروز هست تبدیل کرد، شیوه ای بود که با آن اسپیلبرگ و متیسن دوران کودکی را به تصویر کشیدند.

در لایه رویی، فرازمینی که با احترام و عشق و علاقه ای ویژه ای .تی نامیده می شود، محرک روایتی است که در هسته داستان این فیلم جای دارد. او به طور تصادفی در کره زمین گیر می افتد و پسر جوانی به نام الیوت تیلور پذیرای او می شود. هنگامی که گروهی از پژوهشگران نظامی در پی او هستند، ای .تی زندگی بر روی کره زمین را از دید الیوت و خانواده اش تجربه می نماید و رابطه نزدیکی خصوصا با الیوت برقرار می نماید. وقتی که نیرو های نظامی به شکلی اجتناب ناپذیر وارد داستان می شوند، الیوت و دوستان و اعضای خانواده اش باید کاری نمایند که ای .تی آزاد شود و به خانه اش برشود. گرچه از حیث موضوع، چیزی که اسپیلبرگ و متیسن با ای .تی انجام دادند، این بود که فیلمی درباره خیال پردازی دوران کودکی و نبرد بی حاصل آن ها برای پایبند بودن به آن بسازند، جنگی که بچه ها را به بزرگسالان تبدیل می نماید.

ای .تی سمبلی از معصومیت کودکی الیوت است که آن موقع که او بیشترین نیاز را به آن دارد، پیش او می آید. وقتی ای .تی شروع می شود، والدین الیوت به تازگی از یکدیگر طلاق گرفته اند و الیوت باید مسئولیت های زیادی را بر عهده بگیرد. ای .تی سر و کله اش در انبار حیات پشتی پیدا می شود و هیچ کس از اعضای خانواده باورش نمی شود وقتی الیوت به آن ها می گوید که یک جن دیده است. معنی چنین چیزی این است که تنها الیوت به ای .تی باور دارد، مخصوصا به خاطر معصومیتش.

این موضوع نه تنها سبب می شود تا الیوت ای .تی را پیدا کند بلکه پیوند نزدیکی با او برقرار می نماید و او را به اتاق خواب بچگی اش می برد و دنیای خودش را به او نشان می دهد. اتاق خواب الیوت اتاق یک کودک است که مزین به اسباب بازی ها و متعلقات فیلم های جنگ ستارگان است، یک مکان کاملا واقعی برای پرورش خیالات الیوت. یکی از اولین چیز هایی که الیوت به ای .تی نشان می دهد، این است که چگونه با اسباب بازی ها بازی کند که ثابت می نماید الیوت چقدر عاشق این است که فکر خود را رها کند تا ورای دیوار های اتاق خود به پرواز دربیاید.

در حالی که ای .تی بیشتر و بیشتر درباره دنیای الیوت یاد می گیرد و به مایکل (برادر بزرگتر الیوت) و گرتی (خواهر کوچکتر الیوت) معرفی می شود، فیلم قرص و محکم به اندیشه یک اثر بچه هاه بودن متعهد می ماند. اسپیلبرگ دوربین را پایین نگه می دارد و به مخاطبان، دنیا را از منظره الیوت نشان می دهد. موسیقی بی مقدار شگفت انگیز جان ویلیامز و کار های اسپیلبرگ با دوربین در خلال فیلم، حیرت هر یک لحظه از مکاشفه با ای .تی و الیوت را با تاثیری محسوس نشان دهد. چیزی که بیش از همه قابل توجه است، به جز مادر الیوت، ای .تی حتی یک چهره بزرگسال را در نیمه نخست نمایش خود ندارد.

نیمه اول ای .تی منحصرا به ساختن محلی برای پرورش خیال و معصومیت کودکی متعهد است نه تنها برای شخصیت ها بلکه برای مخاطبان. حتی اسپیلبرگ به طور ضمنی مایه اصلی حواشی ای .تی را با قطعاتی از کودکی خود مزین می نماید. بازآفرینی سکانس های الیوت از فیلم مرد آرام جان فورد که الگوی اسپیلبرگ است، گرتی که پیتر پن می خواند و یا ای .تی که با بچه ها به وسیله کمیک استریپ های باک راجرز ارتباط برقرار می نماید اما با پیش رفتن داستان، ای .تی پریشان حال می شود و بسیار مایوس از تماس با خانه و ارتش نیز خانه را محاصره نموده است. اینجا ای .تی به معنای واقعی کلمه کودکی را نشان می دهد که عملا به ورطه طبیعت تحلیل گر بزرگسالی می لغزد و از دست می رود.

با محاصره خانه خانواده تیلور به دست نیرو های نظامی، دوربین اسپیلبرگ مخاطبان را به تونل خطرناک و شرایط قرنطینه خانه می برد و اینجاست که ای .تی چهره بزرگسالان را نشان می دهد. وجه حیرت انگیز ای. تی هم به عنوان یک شخصیت و هم به عنوان یک فیلم در دست آزمایش است و عینا در برابر چشمان مخاطب، کالبد شکافی می شود. بزرگسالان به مقدار الیوت، شیفته ای .تی نیستند و خواهر و برادرش، او را بیشتر به چشم چیزی می بینند که باید او را مورد آنالیز کمی و کیفی قرار داد، به جای اینکه واقعا او را حس کرد.

وقتی مقامات رسمی دولتی از مایکل درباره پیوند بین ای .تی و الیوت می پرسند، مایکل جواب می دهد: الیوت افکار او را باور دارد؟ نه، الیوت احساسات او را درک می نماید. محرک ارتباط بین ای .تی و بچه ها احساسات است، در حالی که هر ارتباطی بین ای .تی و بزرگسالان گویا محکوم به این است که با قوه عقل راهنمایی شود. این موضوع به برترین نحو به وسیله شخصیتی به نام کیز نمایش داده می شود، مامور دولت که تیم جست وجو برای یافتن ای .تی را راهنمایی می نماید و به الیوت می گوید که او یک بار وقتی بچه بوده، با ای .تی روبه رو شده است و از آن موقع تا حالا در پی اثبات این ماجرا است.

کیز بزرگسالی است که تمام زندگی اش کوشش نموده است تا شگفتی دوران کودکی خودش را بازگرداند. او از بسیاری جهات پژواکی تاریک از الیوت است. چون ای .تی به وسیله دولت مورد آنالیز قرار می گیرد، الیوت هم به تبع آن آنالیز می شود. با آوردن الیوت، او را در نیمه دوم ای .تی با کله به دنیای بزرگسالان پرتاب می نمایند و اتاق خواب او که قبل از این به شکل لذت بخشی شخصی و ویژه و خیالی بود، به یک رصد خانه سرد باحساب و کتاب و سترون شده تبدیل می شود. وقتی ای .تی می میرد، قوه خیال و معصومیت الیوت نیز جان خود را از دست می دهد و در واقع بچگی او به شکلی عینی و نیز استعاری گم می شود. اما وقتی ای .تی از مرگ بر می شود و الیوت و همراهانش تصمیم می گیرند تا برای او مبارزه نمایند و او را از تیغ آزمایش های کلینیکی دنیا بزرگسالان نجات دهند، برای شگفتی کودکی خود نیز می جنگند.

همه این ها لحظات پایانی و متعالی ای .تی را به اوج خود می رساند که در آن الیوت و دوستان و اعضای خانواده اش ای .تی را به سفینه فضایی خود برمی گردانند. اینجا اسپیلبرگ و تدوین گر کارول لیتلتن در تدوین خود زمینه های موضوعی اصلی ای. تی را به قلب ماجرا می آورند. آن ها از برش خطی که ریشه در روایت دارد، اجتناب می نمایند تا برشی که تداعی نماینده ریشه های احساسی داستان است، محقق شود. در حالی که موسیقی سراسر اپرایی ویلیامز اوج می گیرد و ای .تی از یاران زمینی خود خداحافظی می نماید، او به شکلی واضح به پیشانی الیوت اشاره می نماید و می گوید که من آنجا خواهم بود. خیلی شبیه وندی در پیتر پن، الیوت می داند که باید بزرگ شود و اینکه نمی تواند تا ابد بچه بماند. اما در این لحظه ای .تی به او اطمینان می دهد که زیبایی، خیال پردازی و معصومیت دوران کودکی همواره با او خواهد بود.

به طرق گوناگونی اسپیلبرگ خود الیوت است. او حرفه خود را با پی گرفتن حیرت و خیال پردازی دوران کودکی خود گذرانده است و پیروز شده است که همان حس آشنای شگفتی را برای نسل های متمادی سینما رو ها بازسازی کند. با ای .تی اسپیلبرگ غزلی همواره تازه را در وصف داستانی هایی سروده است که عاشقشان است و برای فعل زیبای حفظ و نگهداری از قوه خیال کودکی به شیوه ای بسیار مشتاقانه و صمیمی.

منبع:CBR